"Wij zagen in de grond een potentieel natuurgebied"
Het is acht uur geweest, de zon verdwijnt langzaam achter de bomen en een rode gloed valt over het land. Tony van den Berg en zijn vrouw genieten van het uitzicht. Het stel verhuisde een aantal jaar geleden naar Zeijen. “We zijn de 60 gepasseerd, een moment waarop je gaat nadenken over de toekomst”, vertelt Tony. “Hoe vul je de dagen als je minder gaat werken en wellicht later besluit te stoppen? Lezen en reizen is leuk, maar wat ga je verder doen?” Tony vond het antwoord in natuurbeheer. Op de grond in het beekdal van de Broekenloop, met bos en weide, kan hij zijn hart ophalen. Hoe beheert Tony als particulier de natuur op eigen grond en wat betekent dit voor hem?
Terugkeer natuur
Vroeger had de grond een agrarische functie, legt Tony uit. “Tot 5 jaar geleden was het hier een groene woestijn. Het land werd intensief bemest. Er groeide niks, behalve gras. Mijn vrouw en ik zagen in de grond een potentieel natuurgebied. Door de werkzaamheden die zijn gedaan, keert de natuur terug,” Tony beheert de grond en krijgt daarbij hulp van de vrijwilligers van de Stichting ZeijerWiek. Zij helpen bijvoorbeeld met maaien, bomen zagen, bos- en waterbeheer.
Pingoruïne
De grootste werkzaamheden, uitgevoerd door loonbedrijf Bousema, zijn inmiddels achter de rug. “We hebben een stuw, duikers en houtwallen aangelegd, in het najaar volgt de beplanting. Door de herinrichting van de Broekenloop zal het water hier ongeveer 80 cm stijgen. Om te voorkomen dat de boeren in de omgeving het water dan niet meer goed kwijt kunnen, hebben we een aantal waterstromen omgeleid.” Bijzonder is het herstel van de pingoruïne, een overblijfsel uit de IJstijd. “Dit ziet eruit als een kom in het landschap. Voorgangers hebben de pingoruïne opgevuld met grond, om het rendement van het land te verhogen. Bousema heeft deze grond weer afgevoerd. Dat was veel werk, want je praat over 3000 kuub. Dat zijn 100 grote vrachtwagens vol. Nu is er een mooie kom waar water in staat.”
Levend landschap
Tony is blij dat hij de ontwikkeling van het landschap kan sturen. “Ik vind het waardevol hoe de natuur opbloeit. Er komen allemaal dieren voorbij. Vanuit huis zie je de hazen achter elkaar aan zitten. Prachtige vogels vliegen langs en ‘s avonds scharrelt een vos rond. Er huist een otter in de omgeving, af en toe laat een das zich zien. Ook leuk: op de landerijen grazen lakenvelders. Dat is een familie geworden, prachtig om te zien. Ze hebben een hiërarchie en bewegen als groep. Ze rennen de heuvel op en af, zijn speels en aanhankelijk.”
Lessen grondbeheer
Wat heeft Tony geleerd van zijn nieuwe leven als natuurbeheerder? “Geef het de tijd. Natuurontwikkeling is niet binnen een dag gebeurd. Begin klein en bouw dan uit. Zoek mensen die mee willen doen.” Volgens Tony is het ook verstandig om flexibel te blijven. “Soms moet je een plan wijzigen. Er blijkt bijvoorbeeld ergens een afvoer, riolering, buis of grote steen te liggen. Of je stuit bij het zetten van palen na 20 cm op een dikke kleilaag.”
Meer samenwerking particulieren en Prolander
De werkzaamheden van Tony staan los van de werkzaamheden van Prolander rondom de Broekenloop, maar in het verleden heeft Tony wel contact gehad met Prolander over het beheer van de grond. “Dat ging over een financiële regeling. Omdat natuurgrond minder oplevert dan landbouwgrond, is er een tegemoetkoming voor eigenaren die een natuurbestemming kiezen.” Hij pleit voor meer samenwerking tussen particuliere grondeigenaren en Prolander. “Ik vind dat particuliere eigenaren en Prolander elkaar meer moeten opzoeken. Prolander kan helpen de verschillende belangen in de omgeving met elkaar in overeenstemming te brengen. Een boer heeft er belang bij dat zijn gewassen goed groeien en het water goed wordt afgevoerd, natuurbeheerders hebben weer een ander belang. Door met elkaar te overleggen, wordt alles makkelijker. Daar moeten we naartoe: meer samenwerking en onderling vertrouwen.”
